Inhoud

• Wat zijn klachten in de laatste levensfase?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Klachten in de laatste levensfase

Wat zijn klachten in de laatste levensfase?

De laatste levensfase van mensen met een ongeneeslijke ziekte kan dagen, weken of maanden zijn. De zorg is erop gericht om de lichamelijke en geestelijke klachten zo goed mogelijk te verlichten. Als er één of meerdere klachten ontstaan die niet goed te behandelen zijn, dan kan palliatieve sedatie een mogelijkheid zijn. Bij palliatieve sedatie wordt de patiënt op zijn of haar verzoek in slaap gemaakt. Het kan gaan om korte periodes van even goed uitrusten, langdurig slapen met korte momenten van wakker worden of voortdurend slapen. Het gaat erom dat de patiënt in alle rust, zonder pijn geleidelijk kan sterven. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat de patiënt eerder overlijdt. Het gaat om een natuurlijke dood met veel rust en comfort.

Hulp bij zelfdoding of euthanasie is het stoppen van lijden door het beëindigen van het leven. Dit is op herhaaldelijk verzoek van de patiënt en het moet bijzonder zorgvuldig volgens precieze afspraken gebeuren.

Kan ik er zelf iets tegen doen?

Bespreek goed met uw dierbaren en daarna met uw huisarts of specialist, wat uw wensen en verwachtingen zijn in de laatste levensfase. Wees duidelijk over alle klachten en gevoelens die u heeft. Hoe meer de mensen om u heen weten, hoe beter ze u kunnen helpen.

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Welke medicijnen worden gebruikt bij

Morfine-achtige pijnstillers
Bij ernstige pijn schrijven artsen morfine-achtige pijnstillers voor, zoals morfine, fentanyl, oxycodon en buprenorfine. Behalve een pijnstillend effect hebben deze medicijnen ook een versuffend effect.

Slaapmiddelen
Artsen schrijven slaapmiddelen voor als mensen zeer angstig, onrustig of verward zijn of veel pijn hebben en hierdoor niet kunnen slapen. Het meest worden gebruikt midazolam, diazepam, temazepam en lorazepam.

Methylfenidaat
Artsen schrijven soms methylfenidaat voor als de patiënt te veel last heeft van het versuffende effect van morfine-achtige pijnstillers. Ook schrijven artsen het soms voor bij depressie in de palliatieve fase. Het werkt namelijk sneller dan gewone medicijnen tegen depressie.

Scopolaminebutyl en atropine
Soms zijn mensen in de laatste levensfase zo ziek dat ze te zwak zijn om effectief te kunnen hoesten of slikken. Er kan zich dan slijm in de luchtpijp ophopen, waardoor ze luidruchtig ademen (reutelen). Scopolaminebutyl en atropine verminderen de vorming van slijm in de longen. Scopolaminebutyl wordt daarbij toegediend als injectie of in een infuus. Atropine wordt toegediend als druppels voor onder de tong.

Cannabis en dronabinol
In de laatste levensfase kunnen klachten als misselijkheid, geen eetlust, gewichtsverlies, zwak gevoel en pijn ontstaan. Cannabis en dronabinol worden soms voorgeschreven om deze klachten te verlichten.

Ondansetron
In de laatste levensfase kunnen klachten van misselijkheid, braken en jeuk ontstaan. Ondansetron kan helpen deze klachten te verminderen. Het wordt vooral voorgeschreven als andere medicijnen niet voldoende werken.

Meer informatie
Meer begrijpelijke informatie over de laatste levensfase en hieraan gelinkte onderwerpen kunt u vinden op de website van Pharos.
Klik hiervoor op de onderstaande links:

Wat gebeurt er als iemand doodgaat?

Vragen over leven en dood als je niet meer beter wordt

Reanimatie

Doodgaan met hulp van een arts. Dit heet euthanasie

Het geven van een medicijn waardoor een patiënt zijn klachten niet meer voelt. Dat noemen we palliatieve sedatie

Ademen met hulp van een machine op de IC