Inhoud

• Wat doet levodopa met carbidopa en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik levodopa met carbidopa gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

levodopa met carbidopa

Levodopa werkt hetzelfde als dopamine, een stof die van nature in de hersenen voorkomt. Carbidopa remt de afbraak van levodopa, zodat dit medicijn sterker en langer werkt.

Artsen schrijven het voor bij de ziekte van Parkinson, bij rusteloze benen (‘restless legs’) en bij stofwisselingsziekten.

Wat doet levodopa met carbidopa en waarbij gebruik ik het?

Ziekte van Parkinson

Bij de ziekte van Parkinson kunnen de hersenen niet meer de juiste berichten versturen, bijvoorbeeld naar de spieren. Dit komt onder andere door niet genoeg aan dopamine in de hersenen.

Dopamine is een boodschapperstof in de hersenen (‘neurotransmitter’) waardoor zenuwen in de hersenen met elkaar kunnen communiceren.

Verschijnselen
Er  ontstaan bewegingsproblemen, zoals spierstijfheid, moeite met slikken, beven, loop- en spraakstoornissen. De verschijnselen van de ziekte van Parkinson worden in de loop van de jaren steeds sterker.

Behandeling
De ziekte van Parkinson is niet te genezen. Medicijnen kunnen wel een deel van de verschijnselen minder erg maken.

Het moment waarop u met de medicijnen start, hangt af van uw lichamelijke klachten en van uw persoonlijke omstandigheden. De arts past een stappenplan toe, waarin verschillende behandelingen elkaar opvolgen. Elk medicijn werkt namelijk maar tijdens een bepaalde periode voldoende. Als het minder goed werkt, krijgt u een andere dosering of medicijn.
 

Werking
Een van de medicijnen in dit stappenplan is levodopa. Het lichaam zet dit om in dopamine. Zo wordt het tekort aangevuld. De enzymremmer carbidopa is aan levodopa toegevoegd. Dit voorkomt dat levodopa al in de maag en het bloed omgezet wordt in dopamine in plaats van in de hersenen.

Start u met levodopa? Dan begint u meestal met een vorm die snel uit de tablet of capsule vrijkomt. Werkt levodopa in snelle vrijgifte na een aantal jaar minder goed? Dan stapt de arts over op een levodopa in een tablet of capsule met vertraagde afgifte. Hierbij komt levodopa geleidelijk vrij, waardoor het langer blijft werken.

Heel soms stapt de arts over op toediening rechtstreeks in de darm, via een sonde. Via de sonde komen kleine hoeveelheden levodopa continu vrij.

Als levodopa minder goed werkt, voegt de arts andere parkinson-medicijnen toe.

Effect
Na een paar dagen tot weken merkt u dat u minder stijf bent en makkelijker kunt bewegen.

Rusteloze benen

Verschijnselen
Bij rusteloze benen (‘restless legs’) heeft u last van een kriebelend, jeukend, tintelend of pijnlijk gevoel in de benen. Vooral in de kuiten. Soms heeft u dit gevoel ook in dijen, voeten, handen en/of armen. Hierbij heeft u meestal een onbedwingbare neiging om dit lichaamsdeel te bewegen. Als u beweegt verdwijnt het gevoel.

De klachten komen meestal voor in rust en dus vaak tijdens het slapen. Het zorgt ervoor dat u moeilijker kunt inslapen.
 

Oorzaak
De oorzaak van deze klachten is niet bekend. Oudere mensen hebben er meer kans op. In zeldzame gevallen kunnen de klachten veroorzaakt worden door bloedarmoede, zwangerschap of diabetes. Verder door medicijnen of een te langzaam werkende schildklier.

Behandeling
In sommige gevallen kunnen de klachten minder worden door een warme douche voor het slapengaan. Verder door spierontspannende oefeningen of een avondwandeling. Ook kunnen de klachten minder worden door de uren voor het slapen gaan geen alcohol en caffeïne te gebruiken. Caffeïne zit vooral in koffie, thee, cola en chocolade.

Als de klachten ernstig blijven, kan de arts een medicijn voorschrijven, zoals levodopa. Levodopa wordt vooral gebruikt bij klachten die af en toe voorkomen. Als u elke nacht rusteloze benen heeft, is een ander medicijn meer geschikt.

Effect
Dit medicijn gaat binnen 1 tot 2 uur werken. Meestal is 1 dosering voordat u gaat slapen voldoende om in de nacht rusteloze benen te voorkomen.

Stofwisselingsziekte

Oorzaak
Levodopa wordt in combinatie met carbidopa gebruikt bij stofwisselingsziekten. Namelijk bij GTP-cyclohydrolase-I (GTPCH)-deficiëntie, pyruvoyl-tetrahydropterinesynthase (PTPS)-deficiëntie, dihydropteridinereductase (DHPR)-deficiëntie  en tyrosinehydroxylase (TH)-deficiëntie.
Bij de aangeboren ziektes GTPCH-deficiëntie, PTPS-deficiëntie en DHPR-deficiëntie ontstaat er een tekort van de stof BH4 in het lichaam. Hierdoor kan het lichaam bepaalde aminozuren niet afbreken of omzetten in andere animozuren. Bij TH-deficiëntie kan het aminozuur tyrosine niet goed genoeg omgezet worden.

Verschijnselen
Deze stofwisselingsziekten hebben effect op de hoeveelheid dopamine die gemaakt wordt. Door de aangeboren afwijkingen ontstaat er een tekort aan dopamine. Dit zorgt bijvoorbeeld voor een ontwikkelingsachterstand op het gebied van beweging, weinig bewegen, stijfheid en slappe spieren.

Behandeling
De behandeling met levodopa/carbidopa geneest de stofwisselingsziekten niet. De medicijnen kunnen er wel voor zorgen dat een deel van de verschijnselen minder worden.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• Bij rusteloze benen: steeds vroeger op de dag last krijgen van rusteloze benen.

  Het is niet duidelijk of dit door het medicijn komt of dat de ziekte zelf erger wordt. Overleg met uw arts over aanpassing van de dosering of overstappen op een ander medicijn.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Duizeligheid, vooral bij opstaan uit bed of uit een stoel.

  Zorg dat u langzaam opstaat als u ligt of zit. Voelt u zich toch duizelig? Dan kunt u het best even gaan liggen en de benen wat hoger leggen. Bijvoorbeeld op een kussen. Deze klacht gaat meestal binnen een paar dagen tot weken over. Als uw lichaam zich heeft ingesteld op dit medicijn. Als u na een paar weken nog steeds last heeft van duizeligheid, raadpleeg dan uw arts.

• Droge mond

  Heeft u veel last van een droge mond? Dan kunt u de aanmaak van speeksel stimuleren met (suikervrije) kauwgom. Of door te zuigen op ijsblokjes. Door de droge mond ontstaan sneller gaatjes in uw gebit en ontstekingen van het slijmvlies van de mondholte. Poets en flos extra goed als u merkt dat u last blijft houden van een droge mond. Laat als u wilt de tandarts vaker controleren.

• U ziet, voelt of hoort dingen die er niet zijn (hallucinaties) en in de war zijn. Vooral bij mensen die al psychische klachten hebben.

  Neem contact op met uw arts als u hier last van krijgt. Mogelijk moet de dosering worden aangepast.

• Hartkloppingen en zelden onregelmatige hartslag.

  Neem contact op met uw arts als u dit merkt. Zelden kunt u last krijgen van pijn op de borst of een hartritmestoornis. Als u hier last van krijgt, waarschuw dan uw arts.

• Maagdarmklachten zoals misselijkheid en zelden overgeven, verstopping, diarree en gebrek aan eetlust. Vooral als u begint met dit medicijn.

  Deze klachten gaan meestal binnen een paar dagen tot weken over. Als uw lichaam zich heeft ingesteld op het medicijn. Heeft u na een paar weken nog steeds last van maagdarmklachten? Raadpleeg dan uw arts.

• Infectie van de urinewegen, zoals een blaasontsteking.

  U kunt last krijgen van pijn bij het plassen, steeds het gevoel krijgen dat u moet plassen, telkens kleine beetjes plassen. Heeft u hier veel last van? Ga dan naar uw arts.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Na 5 tot 10 jaar gebruik kan het op onvoorspelbare momenten gaan werken. Of kan het plotseling niet meer werken. Op die momenten heeft u weer meer last van de verschijnselen van de ziekte. Zoals stijfheid, vermoeidheid en traagheid ('on-off' verschijnsel).

  Dit ontstaat waarschijnlijk door verergering van de ziekte. Raadpleeg uw arts. Mogelijk past uw arts de behandeling aan.

• Hoofdpijn, wazig zien, draaierig zijn en moe zijn.

• Psychische bijwerkingen, zoals depressie, slapeloosheid, nachtmerries en dementie kunnen ontstaan of erger worden. En zeer zelden kunt u zenuwachtig, opgewonden of onrustig zijn.

  Neem contact op met uw arts als u al psychische klachten heeft. Zoals depressie. Neem ook contact op als u last krijgt van bovenstaande klachten. Mogelijk moet de dosering worden aangepast.

• Bij gebruik van de sonde: zenuwbeschadiging. Krijgt u last van een doof of tintelend gevoel.

  Raadpleeg dan uw arts.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Meer zin in vrijen en meer kans op verslaving, zoals te veel kopen, gokken of medicijngebruik.

  Deze bijwerkingen gaan over na een verlaging van de dosis of als u met het medicijn stopt. Neem contact op met uw arts als u hier last van heeft.

• Slaperigheid overdag of plotselinge slaapaanvallen.

  Rijd geen auto als u hier last van heeft. Als u hier last van blijft houden, raadpleeg dan uw arts. Mogelijk moet de dosering aangepast.

• Plas, zweet en speeksel kunnen een donkere kleur krijgen.

  Dit is een onschuldig verschijnsel.

• Haaruitval

  Raadpleeg uw arts als u hier veel last van heeft.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit kunt u merken aan jeuk, huiduitslag of galbulten.

  In zeldzame gevallen ontstaat er een zwelling van mond, tong, of gezicht, benauwdheid of veel zweten. Waarschuw dan meteen een arts. In beide gevallen mag dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor dit medicijn. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

• Tekorten aan bepaalde bloedcellen. Heeft u last van onverklaarbare blauwe plekken, extreme vermoeidheid, keelpijn met koorts en blaren in de keel of neusbloedingen? Waarschuw dan uw arts.

  Mogelijk controleert uw arts uw bloed om deze klachten te voorkomen.

• Bij mensen met een aangeboren tekort van het enzym G6PD kan een ernstige bloedafwijking ontstaan. U merkt deze bloedafwijking aan vermoeidheid, duizeligheid, bleekheid, gele huid, donkere verkleuring van de urine of kortademigheid.

  Overleg met uw arts. Weet u dat u een G6PD-tekort heeft? Geef dat door aan de apotheker. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u medicijnen die problemen veroorzaken bij G6PD-tekort niet meer krijgt.

• Bij gebruik van de sonde: infecties rond de stoma (waar de sonde de buikwand binnengaat).

  Raadpleeg in dat geval de arts.

Na een paar jaren gebruik bij de ziekte van Parkinson

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Onwillekeurige en onrustige bewegingen (dyskinesie).

  Dit komt voor op vaste tijden, bijvoorbeeld vlak na het innemen van het medicijn. Als u het medicijn langer gebruikt kunnen de ongewilde bewegingen ook onverwacht optreden. Raadpleeg uw arts. Mogelijk past uw arts de behandeling aan.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik levodopa met carbidopa gebruiken met andere medicijnen?

Dit middel heeft wisselwerkingen met andere medicijnen.

In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Medicijnen tegen wanen (u gelooft of denkt dingen die niet kloppen) en hallucinaties (u ziet, voelt of hoort dingen die er niet zijn) (antipsychotica). Deze gaan de werking van levodopa tegen. Hierdoor kunt u weer meer last krijgen van de verschijnselen van de ziekte van Parkinson of van rusteloze benen. Ook zorgen ze door hun bijwerkingen voor ergere verschijnselen van de ziekte van Parkinson. Overleg met uw arts als u merkt dat levodopa minder goed werkt.
  Andersom zorgt levodopa voor een minder goede werking van antipsychotica. Overleg met uw arts als u last heeft van wanen en hallucinaties. Mogelijk is dit het gevolg van levodopa en kan de dosering hiervan worden verlaagd. Heeft u last van blijvende wanen en hallucinaties? Dan kan de arts kiezen voor een ander antipsychoticum dat deze wisselwerking niet heeft.
• Bepaalde medicijnen tegen misselijkheid en overgeven: alizapride, droperidol en metoclopramide. Deze gaan de werking van levodopa tegen. Hierdoor kunt u meer last krijgen van de verschijnselen van de ziekte van Parkinson. Andersom zorgt levodopa voor een minder goede werking van deze medicijnen tegen misselijkheid. Het medicijn domperidon mag wel voor een korte tijd worden gebruikt bij overgeven.
• IJzerproducten (ferrofumaraat, ferrogluconaat, ferrosulfaat, ferrochloride) mag u niet op dezelfe tijd innemen als levodopa. Deze medicijnen zorgen voor een minder goede opname van levodopa in het lichaam. Neem het ijzerproduct twee uur na levodopa in. Vraag uw apotheek eventueel om een doseerschema. Een ijzerbevattend middel met gereguleerde afgifte mag u helemaal niet samen met levodopa gebruiken. De gereguleerde afgifte is te herkennen aan ‘MGA’ of ‘retard’. Overleg met uw arts of een ijzerpreparaat ZONDER gereguleerde afgifte voor u mogelijk is.
• Andere medicijnen die het reactievermogen verminderen. Bij deze medicijnen is vaak op de verpakking een gele waarschuwingssticker geplakt. De effecten op bijvoorbeeld reactievermogen en coördinatievermogen versterken elkaar. Rijd geen auto als u behalve levodopa een ander medicijn gebruikt dat het reactievermogen beïnvloedt.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden?
Het kan gevaarlijk zijn aan het verkeer deel te nemen als u dit medicijn gebruikt. Dit komt door bijwerkingen, zoals vermoeidheid, slaperigheid, slaapaanvallen, duizelig zijn, draaierigheid, flauwvallen, in de war zijn en hallucinaties. Plotselinge slaapaanvallen voelen de meeste mensen niet aankomen. U mag NIET autorijden als u daar wel eens last van heeft.

U mag de eerste paar dagen dat u dit medicijn gebruikt niet autorijden. Rijd ook geen auto als de dosering omhoog gaat. Pas nadat u tijdens een paar dagen dezelfde dosering gebruikt, mag u weer autorijden. Na een paar dagen zijn de meeste mensen voldoende gewend geraakt aan de effecten. U mag dan weer autorijden. Maar doe dat alleen als u geen last meer heeft van de bijwerkingen.

Let op: ook de ziekte van Parkinson kan een reden zijn dat u niet mag autorijden. Overleg met uw arts of dat bij u het geval is. Wilt u meer informatie over autorijden bij bepaalde aandoeningen? Kijk dan op de website van het CBR.

Voor meer algemene informatie kunt u het thema ‘Medicijnen in het verkeer’ lezen. In dit thema leest u bijvoorbeeld wat de wet zegt over medicijnen in het verkeer. Ook vindt u adviezen waarmee u rekening moet houden als u wel (weer) mag autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol versterkt de bijwerkingen van dit medicijn en verhoogt de kans dat u plotseling in slaap valt. Heeft u niets van deze bijwerking gemerkt? Dan kunt u door het gebruik van alcohol wel suf worden en kunnen uw coördinatie- en beoordelingsvermogen minder worden. Ook verhoogt alcohol de kans op maagklachten en versterkt het de kans op duizelig zijn. Gebruik daarom liever geen alcohol als u dit medicijn slikt.

alles eten?
Neem dit medicijn altijd in met water. Neem het nooit in met melkproducten, zoals melk of yoghurt. Hierin zitten eiwitten, en dat gaat niet samen met dit medicijn. Zie ook ‘Hoe gebruik ik dit medicijn’.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap 
Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Daarom is niet zeker of dit medicijn altijd veilig is voor zwangere vrouwen en hun kind. Meld het aan uw arts en apotheker als u zwanger bent, of binnenkort wilt worden. Misschien kan uw arts een ander medicijn voorschrijven. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Borstvoeding 
Wilt u borstvoeding geven, overleg dan met uw arts. Het kan er voor zorgen dat de borstvoeding vermindert. Het medicijn gaat over in de moedermelk. Het is niet bekend of dit slecht voor de baby is. Misschien kan uw arts (tijdelijk) een ander medicijn voorschrijven. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek. Hieronder vindt u informatie over het gebruik van levodopa.

Hoe?

• Tabletten: innemen met een half glas water, niet met melk.
• Sonde: de dikke drank wordt met een pompje via een sonde in de twaalfvingerige darm gebracht. De eerste dagen is de sonde via de neus ingebracht. De sonde loopt door de maag en eindigt in de twaalfvingerige darm. Blijkt dat deze behandeling bij u werkt? Dan zal de arts een vaste sonde aanbrengen via de buikwand.
  Let op dat de sonde niet verschuift. Het medicijn kan dan minder goed werken. Raadpleeg uw arts als u merkt dat het medicijn minder goed werkt. Bewaar de cassettes in de koelkast. Een geopende cassette is niet langer houdbaar dan 24 uur. Gooi daarom aan het einde van de dag de rest weg.

Wanneer?

Het beste kunt u vaste tijden kiezen. Dan vergeet u minder snel een dosis.

Ziekte van Parkinson

Tabletten

• Neem de tabletten in op een lege maag. Dat betekent een half uur vóór het eten of 1 uur na het eten (ontbijt, lunch, avondeten, tussendoortje).
• Lukt innemen op een lege maag niet? Neem dit medicijn dan in met voeding waar weinig tot geen eiwit in zit.
• Neem dit medicijn in met water, niet met melkproducten!
• Neem dit medicijn op vaste tijden en eet op vaste tijden.
• Lees meer informatie over hoe u levodopa goed gebruikt op Levodopa goed gebruiken: 5 adviezen van uw apotheker.

Toediening via een vaste sonde

Via een vaste sonde (een slangetje direct in de darmen) krijgt u het medicijn continu in uw lichaam.

Rusteloze benen

• Neem de tabletten ’s avonds voordat u gaat slapen in op een lege maag. Eet dus in elk geval 1 uur voordat u gaat slapen niets meer.
• Lukt innemen op een lege maag niet? Neem dit medicijn dan in met voeding waar weinig tot geen eiwit in zit.
• Neem dit medicijn in met water, niet met melkproducten!

Stofwisselingsziekten

• Neem de tabletten in op een lege maag. Dat betekent een half uur vóór het eten of 1 uur na het eten (ontbijt, lunch, avondeten, tussendoortje).
• Lukt innemen op een lege maag niet? Neem dit medicijn dan in met voeding waar weinig tot geen eiwit in zit.
• Neem dit medicijn in met water, niet met melkproducten!
• Neem dit medicijn op vaste tijden en eet op vaste tijden.
• Lees meer informatie over hoe u levodopa goed gebruikt op Levodopa goed gebruiken: 5 adviezen van uw apotheker.

Hoe lang?

Ziekte van Parkinson
Het kan 3 maanden duren voor duidelijk is of het medicijn voldoende effect bij u heeft. Merkt u na 3 maanden nog niet dat het werkt? Dan zal de arts overwegen over te stappen op een ander medicijn.

In de loop van de jaren wordt de ziekte erger en werkt dit medicijn minder goed. U merkt dat aan bewegingsproblemen vlak voor de inname of tussen twee innames. Of doordat u plotseling verstijft. Soms werkt het medicijn even helemaal niet meer. Uw arts zal daarom regelmatig met u bespreken hoe goed dit medicijn nog werkt. Mocht het medicijn minder goed werken, dan zal de arts uw behandeling aanpassen.

Rusteloze benen
Als u dit medicijn gebruikt bij rusteloze benen is het effect meteen dezelfde nacht merkbaar. Als het medicijn bij u onvoldoende effect heeft. Of als de klachten zelfs erger worden. Neem dan contact op met uw arts. Mogelijk is er een ander medicijn dat beter werkt bij u.

Stofwisselingsziekten
U moet dit medicijn waarschijnlijk voor een lange tijd gebruiken.